BORIS BUĆAN — plakaty
*english below*
kuratorka / curator: Kristina Bonjeković‑Stojković
Z okazji chorwackiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, Muzeum Sztuki Współczesnej w Zagrzebiu we współpracy z Galerią Miejską Arsenał w Poznaniu, Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie oraz Teatrem Szekspirowskim w Gdańsku organizują po raz pierwszy w Polsce wystawy indywidualne chorwackiego nestora projektowania graficznego Borisa Bućana. Wystawa stanowić będzie niepowtarzalną okazję do zaprezentowania polskiej publiczności plakatów powstałych w latach 80. XX w., wchodzących obecnie w skład wielu kolekcji muzealnych na całym świecie. Uliczne obrazy to prace ilustrujące szczególne podejście artysty do plakatu. Polega ono na poszerzaniu znaczenia i redefiniowaniu medium poprzez wprowadzanie nowych, niestandardowych formatów i elementów ekspresji malarskiej, graficznej i rysunkowej. Na wystawie zostanie zaprezentowanych dwanaście dużych plakatów (2 x 2 m) powstałych do spektakli Chorwackiego Teatru Narodowego oraz cztery prace w standardowych formatach, do wystaw powstałych w latach 70. XX w.
Boris Bućan, chorwacki malarz i grafik, urodził się w Zagrzebiu w 1947 roku. Ukończył Zagrzebską Szkołę Sztuk Użytkowych, a w 1972 roku uzyskał dyplom z malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu. Jeszcze w trakcie studiów zaczął wykonywać plakaty dla Galerii Centrum Studenckiego i Teatru Dramatycznego Gavella. Po nich przyszły zamówienia ze strony innych teatrów i galerii, m.in. Galerii Sztuki Współczesnej, dzisiejszego Muzeum Sztuki Współczesnej. Plakaty Bućana towarzyszyły również wielu wydarzeniom muzycznym, od Biennale Muzycznego po koncerty symfoników zagrzebskich, produkcje muzyczne Radia Chorwackiego i Chorwackiego Teatru Narodowego.
Sam twórczo nieskrępowany artysta znajdował zleceniodawców, którzy nie ograniczali go ani nie cenzurowali. Najczęściej współpracował z instytucjami kultury, które widziały w Bućanie partnera z łatwością przekraczającego granice nośnika reklamy. Według Bućana grafika projektowa nie pozostaje w służbie klienta, lecz w ramach tej dziedziny powstaje dzieło w odpowiedzi na inne dzieło i nie jest to rola służebna.
Silna redukcja, minimalistyczne podejście, echa pop-artu, to cechy charakterystyczne jego plakatów z początku lat 70. ubiegłego wieku. Później artysta zaczął tworzyć plakaty w duchu konceptualizmu, wykorzystując fotografie i media językowe. Plakaty te są szczególnie ważne, gdyż wskazują na zmianę paradygmatu postrzegania plakatu jako medium. Bućan celowo wytwarzał „szumy” komunikacyjne i badał procesy komunikacyjne w interakcji z publicznością. Zazwyczaj plakaty wysyłają odbiorcom jednoznaczny komunikat, jednakże Bućan upierał się przy ambiwalencji i wieloaspektowym podejściu. Artysta stworzył przemyślany i rozpoznawalny język obrazów, wykorzystując fotografie powszechnie znanych obiektów, obrazy z kultury masowej, takie jak: kreskówki, postaci ludzkie, twarze, zwierzęta itp., które następnie często kolorował i za pomocą fotomontażu zmieniał w cudowne i często prowokujące obrazy.
Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku nastąpił radykalny zwrot w podejściu artysty, przedstawieniu i sposobie kształtowania idei, widoczny w coraz bogatszym wykorzystaniu koloru i formy, które stały się dominującymi nośnikami artystycznego wyrazu. Coraz częściej wprowadzał w swoich plakatach zabiegi charakterystyczne dla technik malarskich i rysunkowych, tworząc w ten sposób nowy typ obrazowania. Plakaty powstałe w latach osiemdziesiątych to żywe, pełne energii i dynamiki intensywne kolory, intensywne graficznie aplikacje czerni i bieli / czerni i złota lub wyraziste pociągnięcia rysunkowej kreski. Podchodząc w ten sposób do plakatu, Bućan świadomie zrewidował granicę między czystą sztuką a grafiką.
Stopniowo zaczął zwiększać format i w końcu jego standardem stał się plakat 210 x 200 cm (składający się z sześciu części), wcześniej niespotykany w tym regionie. Z tymi „plakatami-obrazami” wyszedł na ulicę, która stała się jego galerią i przyciągnęła uwagę szerokiej publiczności.
Aby „wykroić” jak najwięcej miejsca na obraz, artysta całkowicie zmarginalizował informacje, z powodu których plakat został faktycznie wydrukowany. Umieszczał je na plakacie bądź na jego krawędzi lub włączał je do obrazu. Wkrótce oddzielenie obrazu od tekstu, czyli przeniesienie słów, informacji, na sam margines plakatu i przekształcenie ich w rodzaj ramy obrazu, stało się czymś w rodzaju „podpisu” Bućana, jego niepowtarzalnym znakiem rozpoznawczym.
W latach dziewięćdziesiątych XX w. Bućan stopniowo wycofywał się z projektowania plakatów, podając jako jedną z przyczyn brak wystarczająco odważnych i świadomych wizualnie zleceniodawców. Artysta zaczął intensywnie poświęcać się malarstwu i rysunkowi.
Plakaty Bućana wpisały się w pamięć wizualną wielu pokoleń. Są one znaczące dzięki poszerzeniu koncepcji plakatu i wprowadzeniu innowacji w projektowaniu graficznym; dzieła Bućana stały się rozpoznawalne i uznane również poza granicami Chorwacji.
W projektowaniu plakatów Boris Bućan wprowadził odniesienia do kultury masowej, życia codziennego oraz wielu historycznych stylów sztuki. W medium plakatu znalazł charakterystyczny sposób na rewizję relacji i granic pomiędzy autonomią w sztuce i kontekstem społecznym czy regułami sztuki i designu, a także pokazał kolejnym pokoleniom artystów, jak można te granice przesuwać coraz dalej.
***
On the occasion of the Croatian Presidency of the Council of the European Union Museum of Contemporary Art Zagreb in collaboration with Galeria Miejska Arsenał in Poznań, International Cultural Centre in Kraków and Teatr Szekspirowski in Gdansk
are presenting for the first time in Poland solo exhibition of the Croatian doyen of the graphic design Boris Bućan. This will be a unique opportunity to present to the Polish public posters created in ‘80s which are now part of many museum collections around the world. His “street paintings” are works that depict the artist’s particular approach to posters. It is based on expanding meaning and redefining the medium by introducing new nonstandard formats and elements of painting, graphic and drawing expression. The exhibition will show twelve large scale posters (2 x 2 m) which were created for plays for Croatian National Theatre and four standard formats for exhibitions created in ‘70s.
Boris Bućan is a Croatian painter and graphic designer, born in Zagreb in 1947. He finished the Zagreb School of Applied Arts and graduated in painting from the Academy of Fine Arts in Zagreb in 1972. He started making posters for the Student Centre Gallery and the Gavella Drama Theatre while still a student. Commissions from other theatres and galleries later followed, among them the Gallery of Contemporary Art, today’s Museum of Contemporary Art, and also for many music events, from the Music Biennale to concerts of the Zagreb Symphonists, Music Production of Croatian Radio Television and the Croatian National Theatre.
Creatively uninhibited, he found and educated clients who did not restrict or censor him. Most often, these clients were cultural institutions that recognised in Bućan a partner who easily stepped over the boundaries of the advertising medium. Graphic design for Bućan is not in service for a client but to create a work in response to a work, not to place a work in the service of another work.
Strong reduction, a minimalistic approach, echoes of pop art, are characteristics of his posters from the early 1970s. Then he started to made posters in the spirit of conceptualism, using photographs and language media. These posters are especially important because they indicate a change of paradigm when considering the poster as a medium. Bućan intentionally produced communication “noises” and examined communication processes in interaction with the public. Poster design usually sends an unambiguous message to the public, but Bućan persisted on ambivalence and a multifaceted approach. Bućan developed an astute and recognisable pictorial language using photographs of generally known subjects, images from the mass culture such as cartoons, human figures, faces, animals and so on, which he often subsequently coloured and using photo montage turned into wondrous and often provocative pictures.
In the early 1980s brought a radical turn in his approach, representation and manner of shaping an idea, visible in the increasingly lavish use of colour and form which became the dominant bearers of artistic expression. Increasingly he introduced in his posters procedures that were characteristic of painting and drawing techniques, thus creating a new type of picture. Posters made in the eighties are vibrant, full of energy and dynamic intensive colours, graphically strong applications of black-and-white / black-and-gold or strokes of potent draughtsmanship. Approaching the poster in this way, Bućan consciously re-examined the boundary between pure art and graphic design.
He gradually began to increase the poster format and finally his standard became 210 x 200 cm (composed of six parts), previously unseen in the region. With these “poster-paintings” he went out into the street, which became his gallery and attracted the attention of the general public.
To “conquer” as much space as possible for the picture, he completely marginalised the information because of which the poster was in fact printed. He placed the information a poster conveyed somewhere along the edge or incorporated it in the picture. Soon the separation of the picture from the text, i.e., relegating the words, the information, to the very margins of the poster, turning them into a kind of frame for the picture, became something like Bućan’s “signature”, his unique identification mark.
In the nineties Bućan progressively moved away from posters, giving as one of his reasons the disappearance of sufficiently bold and visually conscious clients. He intensively began to devote himself to the media of painting and drawing.
Bućan’s posters belong to the visual memory of many generations. They are important because he broadened the concept of the poster and because of innovations he introduced in graphic design, and his handwriting became recognisable and acknowledged outside the borders of Croatia.
In poster design Boris Bućan introduced references to mass culture, to everyday life, and also references to many historical art styles. In the medium of the poster he found a distinctive way of re-examining the relationships and boundaries between autonomy in art and social context, the rules of art and design, and showed coming generations of artists how to keep moving these boundaries back.
