Zapraszamy do wspólnej rozmowy o leczniczej i łączącej roli wyobraźni, sztuki i literatury. Spróbujmy pomyśleć o splocie kryzysu ekologicznego, zdrowia publicznego i towarzyszących im wstrząsów społecznych jak o informacji zwrotnej, sygnale wzywającym do głębokiej zmiany przekonań.

W książce „Upadek zachodniej cywilizacji. Spojrzenie z przyszłości” dwie historyczki nauki Naomi Oreskes i Erik M. Conway sięgnęły po science fiction, żeby pomóc zrozumieć obecną nieudolność ludzi funkcjonujących w kapitalizmie do powstrzymania zmian klimatu i katastrofy cywilizacyjnej. Porażka – jak wynika z ich opowieści – wynika z wpisanej w zachodnią naukę i kapitalizm postawy redukcyjnej, czyli takiej postawy, która przypisuje stałą przynależność zdobytej wiedzy do oddzielnych dyscyplin. W takim układzie gospodarka, ekologia, zdrowie, psychika i różne dziedziny nauki to odrębne domeny o własnych, obiektywnych, racjonalnych zasadach. Dlatego między innymi podmioty gospodarcze tak łatwo mogą uznać destrukcyjne ekologicznie skutki swoich działań za takie, które ich bezpośrednio nie dotyczą.

Czy na kryzys klimatyczny i kryzys zdrowia publicznego możemy spojrzeć jako na proces niszczenia iluzji i szansę na inną przyszłość? Jakie wyobrażenia pomogłyby nam wyjść z lęku, wyparcia i fiksacji na tym co nie służy wspólnemu życiu na Ziemi? A może droga do przyszłości nie jest tak skomplikowana, tylko musimy sobie uświadomić, że „jesteśmy w tym razem” (Rosi Braidoitti).

Joanna Sokołowska: W swojej pracy kuratorskiej postrzegam sztukę jako pomost łączący różne dziedziny wiedzy i pomoc w oswajaniu tego co inne. Jak pokazuje jednak psychologia, inność, konieczność zmiany, budzi w ludziach często paniczny lęk, a nawet paraliż wyobraźni. Spróbujmy więc poćwiczyć wyobraźnię na rzecz wspólnej przyszłości. W tym celu proponuję wspólną lekturę fragmentów „Leksykonu terminów archaicznych” kończących Upadek zachodniej cywilizacji. Spojrzenie z przyszłości” oraz wspólne zastanowienie się nad archaicznymi terminami. A może uda nam się stworzyć własne pojęcia?

Tekst do ćwiczeń (oraz lektury dodatkowe dla zainteresowanych) zostanie wysłany mailowo przy odpowiedzi na zgłoszenia.

JOANNA SOKOŁOWSKA
Pracuję jako kuratorka w Muzeum Sztuki w Łodzi, jestem autorką wystaw i publikacji poświęconych sztuce współczesnej. Przy pomocy sztuki staram się angażować ludzi do rozwijania wyobraźni, empatii i wrażliwości. Wspólnie z artystkami, artystami i osobami piszącymi poruszam takie tematy jak przyszłość pracy, wspólnot połączonych troską o Ziemię czy globalnym siostrzeństwem. Wybrane wystawy, które zrealizowałam to: Zjednoczona Pangea (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2019) For beyond that horizon lies another horizon (Edith-Ruß-Haus für Medienkunst, Oldenburg, 2017), Ćwiczenia w autonomii. Tamás Kaszás we współpracy z Anikó Loránt (ex-artists’ collective) (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2016), Wszyscy ludzie będą siostrami (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2016), Jabłko. Introdukcja. (Ciągle i ciągle od nowa) (wspólnie z Aleksandrą Jach, Susanne Titzt; Muzeum Sztuki w Łodzi/ Museum Abteiberg, Mönchengladbach, 2015), Niewczesne historie (wspólnie z Jarosławem Lubiakiem, 2015), Huseyin Bahri Alptekin. Zajścia, zdarzenia,okoliczności, przypadki, sytuacje (wspólnie z Magdaleną Ziółkowską, Muzeum Sztuki w Łodzi, 2014), Oczy szukają głowy do zamieszkania (wspólnie z Aleksandrą Jach, Katarzyną Słobodą, Magdaleną Ziółkowską, Muzeum Sztuki w Łodzi, 2011), Robotnicy opuszczają miejsca pracy (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2010), Inne miasto – inne życie (Zachęta Narodowa Galeria Sztuki i przestrzenie publiczne, Warszawa, 2008).

BARTOSZ MROCZKOWSKI
Doktorant w Instytucie Filozofii UAM w Poznaniu, gdzie zajmuje się tematem konceptualizacji i praktyk ciała w perspektywie posthumanizmu i nowego materializmu we współpracy z Moniką Bakke (2013). Absolwent kierunku filozofia w IF UMK w Toruniu (2011): praca dyplomowa Anty-psychiatria: filozofia i praktyka. Założyciel fundacji i redaktor portalu internetowego „Machina Myśli” (2017). Razem z Krystyną Lamą Szydłowską organizował transdyscyplinarne warsztaty Praktyka kształtowania wiedzy w ruchu. Jego zainteresowania badawcze skupiają się wokół poststrukturalizmu i zagadnienia stawania się (Gilleus Deleuze i Felix Guattari), życia w ogóle (zoe), posthumanizmu, feministycznych teorii krytycznych, nowego materializmu, estetyki egzystencji, anty-psychiatrii i szeroko rozumianej cielesności oraz eksperymentów z nią związanych. Współdziała z Fundacją Sens Ruchu (2015), z którą organizował między innymi: cykle warsztatowe Micropolitics and Affects. Collaborative choreographic practices & morning reading sessions; PRZEPŁYWY: myślenie jest ruchem, ruch jest myśleniem oraz Nowe światy: środowiska-wspólnoty-społeczności. Publikował w „Praktyce Teoretycznej”, „Machinie Myśli”, „eCzasKultury” oraz serii naukowej „Scripta” IFK UW.

_____
NOWE ŻYCIE
Catherine Malabou posługując się pojęciem plastyczności stwierdza, że wszelkie przekształcenia obejmują sobą jedynie formę, lecz nie esencję. Czy jednak tak właśnie jest?
W wykładach, dyskusjach i debatach w ramach cyklu NOWE ŻYCIE przyglądamy się (nowemu) życiu: życiu w obliczu zmian klimatycznych, katastrof, przekształceń politycznych, społecznych i ekonomicznych – i sposobom na jego nowe rozumienie.
Życie to ogół sprawczości materialnych istnień: rzeczy, podmiotów ludzkich i nie-ludzkich, roślin, a także zjawisk w postaci smogu, plastikowych wysp, które nieustannie wzajemnie się kształtują. Zmiana – rozumiana przez Malabou jako plastyczność – oznacza przekształcenie przy jednoczesnym utrzymywaniu się relacji materii. Czym jest miasto, instytucja kulturalna jeśli nie splotem wytwarzających ją procesów: artystek, mówców, przestrzeni, urządzeń, odbiorców i odbiorczyń?
Jednak plastyczność to również unicestwianie, po którym nic nie jest tym, czym było. Paradoks tej sytuacji polega na tym, że destrukcja stanowi proces wytwarzający nowe, być może wcześniej niemożliwe. Nowe nie bierze się znikąd, lecz wynika z przekształceń, które je poprzedzały.
(W tym kontekście nowe życie jako przekształcanie/wytwarzanie się wspólnoty łączy się z pytaniem Donny Haraway o sposoby życia i umierania razem na jednej planecie.)
Czy to, co nagłe (w postaci katastrof i sytuacji nie do uniknięcia) pozostawia nas sobą? Co to znaczy żyć razem? Kim jesteśmy my i kto nam towarzyszy? W jaki sposób kształtują się współczesne wspólnoty? Nowe formy wspólnotowości nie wyłaniają się znikąd, lecz stanowią przejaw plastycznej aktywności, czyli ciągu przekształceń związanych z tym, co było, lecz w wyniku gwałtownych wydarzeń przeistoczyło się w nowe.
Podczas wykładów wspólnie zastanawiamy się nad procesami konstytuowania nowych form wspólnotowości rozumianych szerzej jako przejaw samokształtującego się materialnego życia na planecie Ziemia.